حادثه و مسئولیت مسئول ایمنی

سؤال :

درصورت بروز حادثه در یک کارگاه آیا ممکن است مسئول ایمنی شرکت مسئول  باشد

پاسخ :

این سؤال شما بسیار کلی است و نمی توان به آن پاسخی کوتاه و منجزداد ، بدیهی است که هر شخصی در محیط کاری  ممکن است مرتکب فعل و یا ترک فعل و به عبارت دیگر بی احتیاطی و یا بی مبالاتی  گردد که به موجب این رفتارش ، زمینه بروز حادثه ای فراهم آید لذا نمی توان گفت که در هیچ شرایطی مسئول ایمنی نباید پاسخگو باشد ونیزارزیابی اینکه درچه شرایطی باید پاسخگو باشد این خود مستلزم بررسی دقیق حادثه می باشد وهمانگونه که بارها در مطالب گوناگون نوشته ام ، هرحادثه ای نیز ویژگی های خاص خود را دارد و تا تأثیر پذیری بروز حادثه از بی احتیاطی و یا بی مبالاتی مسئول ایمنی  احراز نگردد ، نسبت دادن مسئولیت به مسئول ایمنی ، حسب مورد تمام و یا درصدی از تأثیر پذیری بروز حادثه از خطای وی ، موضوعیتی ندارد

اما درکُل توجه شما به موارد زیر جلب میگردد

در فرایند بررسی یک حادثه کاری ، ابتدا باید عللی را که بروز حادثه متأثر از آنها بوده  احراز و کشف نموده و آنگاه به این مهم پرداخته شود که علل مذکور ناشی از انجام فعل و ترک فعل کدام اشخاص بوده است و در پایان میزان تأثیر پذیری بروز حادثه از علل احراز شده مورد ارزیابی قرار گیرد ودرصورتیکه حادثه رخ داده صِرفا ًبه علت عدم اجرای مقررات از سوی کسانی باشد که قانونگذار اجرای آنها را به عهده آنان قرارداده لذا مسئولیتی متوجه مسئول ایمنی نخواهد بود به ویژه اینکه بااستناد به ماده ۹ آیین نامه به کارگیری مسئول ایمنی در کارگاهها ، قانونگذار وجود شما را رافع مسئولیت کارفرما نمی داند

همانگونه که می دانید شرح وظایف شما در آیین نامه به کار گیری مسئول ایمنی  در کارگاهها مصوب ۹۴/۲/۱۹به شرح زیر می باشد

  پیوست شماره ۱ـ شرح وظایف مسئول ایمنی

1. ۱٫ همکاری و تشریک مساعی با بازرسان کار.

2. ۲٫ شناسایی و مستند نمودن آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل های ایمنی مرتبط با فعالیت کارگاه و پیگیری در خصوص انطباق کارگاه با قوانین مقررات مذکور

3. ۳٫ شناسایی خطر، ارزیابی ریسک و تهیه برنامه‌های پاسخگویی و کنترل خطرات موجود در کارگاه.

4. ۴٫ پیگیری برنامه‌های مربوط به اقدامات اصلاحی و بهبود شرایط ایمنی در کارگاه و نظارت بر اجرای آنها

5. ۵٫ تدوین برنامه عملیاتی به منظور بازرسی مستمر از فرایند انجام کار و شرایط کار کارگران کارگاه در خصوص ایمنی و مستند نمودن نتایج و اعلام به مدیریت و پیگیری تصمیمات مدیریتی.

6. ۶٫ ثبت آمار حوادث ناشی از کار و گزارش آن به اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی محل وهمچنین تجزیه و تحلیل آنها به منظور جلوگیری از تکرار موارد مشابه.

7. ۷٫ همکاری در زمینه نیازسنجی، آموزش و سنجش اثربخشی آموزش های ایمنی کارگران کارگاه و همچنین انجام اقداماتی در زمینه فرهنگ‌ساز ی و اطلاع‌رسانی موضوعات مرتبط با ایمنی.

8. ۸٫ نیازسنجی، نظارت بر خرید، آموزش، تحویل و استفاده از وسایل حفاظت فردی و همچنین بازدید و معاینه وسایل مذکور به جهت جایگزینی تجهیزات معیوب در کارگاه.

9. ۹٫ نظارت بر نظم و ترتیب و آرایش مواد اولیه و محصولات و استقرار ماشین‌آلات و ابزار کار به نحو صحیح و ایمن و همچنین تشریک مساعی در تطابق صحیح کار و کارگر در محیط کار و همچنین نظارت بر مدیریت تغییر در کارگاه

10. ۱۰٫ تهیه ­­و تدوین دستورالعمل های ایمنی و حفاظت فنی برای تمامی دستگاه ها و ابزارها و نظارت بر رعایت دستورالعمل های مذکور

11. ۱۱٫ شناسایی اعمال ناایمن به جهت ایراد تذکرات و تشویق و ایجاد انگیزه مناسب برای اعمال و رفتار ایمن در کارگران و پیشنهادات لازم در این خصوص به کارفرما

12. ۱۲٫ همکاری در تدوین رویه اجرایی آمادگی و مدیریت بحران و واکنش در شرایط اضطراری و همچنین برگزاری مانورهای آمادگی در شرایط اضطراری

13. ۱۳٫ اعلام نظر در امور ایمنی پیمانکاران بکار گرفته شده در کارگاه و ایجاد همکاری لازم و مناسب با پیمانکاران در جهت رعایت قوانین و مقررات ایمنی توسط نامبردگان و ارائه گزارش به کارفرما

۱۴٫شرکت در جلسات آموزشی و بازآموزی، همایش‌ها و جلسات مرتبط با موضوع ایمنی و بهداشت در کارگاه

15. ۱۵٫ پیگیری در جهت اخذ گواهینامه‌های ایمنی لازم برای وسایل و تجهیزات مطابق با آیین‌نامه‌های مرتبط نظیر ارت، دیگ بخار و

16. ۱۶٫ تهیه MSDS مواد شیمیایی مطابق فرمت‌های استاندارد و در دسترس قرار دادن آن برای افراد در معرض

17. ۱۷٫ اخذ، مستند نمودن و بررسی گزارشات، شکایات و اعتراضات وارده در خصوص مسایل ایمنی و ارجاع موضوع به کمیته و افراد مسؤول در کارگاه برای تصمیم‌گیری

18. ۱۸٫ انجام سایر وظایف محوله در حوزه ایمنی

بنابراین شما باید توجهی ویژه ای به آنچکه در شرح وظایف شما آمده است داشته باشید البته نکته حایز اهمیت در اینجا جلب توجه کارفرمایان به ماده ۹ آیین نامه مذکور است که در بالا ذکر گردید  که چنین مقرر می دارد

«ماده ۹ـ مسؤولیت اجرای شرح وظایف مسؤول ایمنی که در این آیین‌نامه ذکر گردیده به عهده کارفرما بوده و بکارگیری شخص یا اشخاص مذکور رافع مسؤولیت‌های قانونی کارفرما در قبال وظایف محوله براساس قانون کار و سایر قوانین و مقررات دیگر نخواهد بود.»

بنابراین به کارگیری شما مسئولین ایمنی رافع مسؤولیت‌های قانونی کارفرما در قبال وظایف محوله و تعریف شده برای آنان براساس قانون کار و سایر قوانین و مقررات دیگر نخواهد بود که یکی از این مواد قانونی در ارتباط با وظایف تعریف شده برای کارفرما در راستای ایجاد محیط کار ایمن برای کارگران ،  ماده ۹۱ قانون کار است که عینا ً درزیر درج می گردد

«ماده   ۹۱ : کارفرمایان و مسئولان کلیه واحدهای موضوع ماده ٨٥ این قانون مکلفند براساس مصوبات شورای عالی حفاظت فنی برای تامین حفاظت و سلامت وبهداشت کارگران در محیط کار، وسایل وامکانات لازم را تهیه و در اختیار آنان قرار داده و چگونگی کاربرد وسایل فوق الذکر رابه آنان بیاموزند و درخصوص رعایت مقررات حفاظتی و بهداشتی نظارت نمایند. افراد مذکورنیز ملزم به استفاده و نگهداری از وسایل حفاظتی وبهداشتی فردی و اجرای دستورالعملهایمربوطه کارگاه می باشند.»

کما اینکه در ماده6 آیین نامه کمیته حفاظت و فنی بهداشت کارمصوب ۷۴/۴/۱۱اینچنین می خوانیم

«ماده  ۶: وجود کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار و مسئولین حفاظت و بهداشت حرفه ای در کارگاه به‎هیچ‎وجه رافع مسئولیت های قانونی کارفرما درقبال مقررات وضع شده نخواهد بود.»

اما شما مسئولین ایمنی باید یک نکته بسیار مهم را از نظر دور نداشته باشید و آن اینکه حوادثی که در واحد ها به وقوع می پیوندد توسط کارشناسان با سطوح مختلف آگاهی و دانش و تجربه ونظریات و استنباطات گوناگون از قوانین و مقررات مورد بررسی قرار میگیرد لذا در راستای هرچه بهتر عمل نمودن به وظیفه ای که به عهده گرفته اید همواره  توجه خاصی به وظایفی که برای شما در آیین نامه مربوطه تعریف شده داشته باشیدوتمام سعی و کوشش خود را در جهت مشخص نمودن و کشف کانون های خطر محل کار خود به کار گرفته و مراتب را جهت اطلاع کارفرما  کتبا ً در کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار و دیگر جلسات مربوطه منعکس نمایید و نُسَخِ مربوطه را محفوظ داشته باشید

نکته مهم

اما درمواقعی که شما اجازه انجام کاری را صادر می کنید ضروری است که به نکات مندرج درزیرتوجه دقیق بفرمایید

دراینجا یک نکته حایز اهمیت است و آن  اینکه شما اجازه انجام کاری را صادر نموده اید که معنی و مفهوم آن این است که از نظر مقررات ایمنی همه جوانب در نظر گرفته شده است ونیزاینکه انجام کار مذکور که شما اجازه انجام آنرا داده ایدهیچ گونه مغایرتی با قوانین و مقررات ایمنی مربوط به کاری که صورت میگیردوجود ندارد و درست است که قانونگذار وجود شما را رافع مسئولیت های کارفرما ندانسته است اما این در جایی است که صحبت از  انجام وظایف قانونی شما در راستای تشخیص کانون های خطر و منعکس کردن آنها در کمیته حفاظت فنی و…البته این هم در جای خودش قابل تأمل بوده که تا چه میزان کارفرما باید متقبل و متعهد و پاسخگوی آن درصد از تأثیر پذیری بروز حادثه از عدم انجام وظایف  و کوتاهی شما در انجام وظایف شما باشد  لذا صَرفنظر از این موضوع  ،  در اینجا در بحثی که مطرح است  شما مجوزانجام کاری را میدهید که بنا به تخصص ومهارت خودمجوز و اجازه و اعتباری  را دریافت کرده اید که بنا به مجوز شما کاری را شروع می نمایند  فلذا اگر حادثه ای به وقوع بپیوندد که متأثر از عدم مهارت شما در تشخیص کانون های خطر کاری باشد که مجوز انجام آن راشما  داده اید ویا اینکه بروز حادثه به علت منطبق نبودن شرایط و اوضاع و احوال حاکم بر کاری که شما مجوز انجام آن را صادر نموده اید با مقررات ایمنی مربوطه تشخیص داده شود و اگر این عدم انطباق ها با موازین و مقررات در حد و حدودی باشند که تشخیص آنها از سوی شما   عرفا ً وقانونا ً مورد انتظار بوده بدان معنی که  شما عُرفا ً باید  عدم انطباق شرایط حاکم به کاری را که مجوز انجام آن را صادر کرده اید با مقررا ت ایمنی مربوطه که موجبات بروز حادثه را فراهم آورده می دانستید و تشخیص می دادید وچیز پیچیده و مبهم ودور از دانش شما نبوده است ، بنابراین درصورتیکه  این شرایط  یکی از علل حادثه تشخیص داده شود و بتوان بین این شرایط و مجوز صادر شده توسط شما ، خطای شما را چه به علت  بی احتیاطی ویا  بی مبالاتی و بی توجهی و سهل انگاری شما احراز نمود ، در اینصورت ممکن است تکرار می کنم ممکن است این امر مستند  استنباط بعضی کارشناسان ، مجدد عرض می کنم نه همه کارشناسان بلکه بعضی از کارشناسان مبنی بر تخصیص درصدی از مسئولیت به شما قرار گیرد بنابراین وقتیکه مجوز انجام کاری را صادرو یا تأیید می کنید توجه داشته باشد که منطبق با مقررات ایمنی مربوطه باشد و به عبارت دیگر مقررات ایمنی مربوطه درانجام کار اجازه داده شده توسط شما به دقت رعایت گردیده است واگرمسئولیت نظارت بر انجام آن را هم به عهده دارید دقیقا ً نظارت نمایید

در خاتمه مجددا ً تأکید می نمایم که وجود شما به هیچ عنوان رافع مسئولیت کارفرما نمی باشد و مسئولیت کارفرمای شما وپیمانکاری که کار رابه عهده گرفته ودیگر افرادی که قانونگذار برای هرکدام وظایفی را تعریف کرده است همه در جای خودش محفوظ است ، بحث مربوط به سؤال شما در مورد مسئولیت مسئول ایمنی واندک درصداز مسئولیتی است که بنا به استدلال بالا ،  ممکن است تکرار می کنم ممکن است بنا به استدلال بالا ، مستند استنباط بعضی از همکاران اینجانب درنسبت دادن درصدی ازتأثیر پذیری بروز حادثه به بی احتیاطی و یا بی مبالاتی شما قرار گیرد

*******************************************

بدیهی است که هر گونه مطلبی که در آن نظریه کارشناسی ابراز شده باشد نظریه کارشناسی اینجانب می باشد و نظریه دیگرکارشناسان می تواند با نطریه کارشناسی اینجانب متفاوت باشد

******************************************

غلامرضا بخارایی

کارشناس رسمی دادگستری – حوادث ناشی از کار

ارزیاب خسارت بیمه ای – مسئولیت مدنی حرفه ای

***************************************

  آدرس وب سایت        http://masouliat.ir/

 آدرس وبلاگ          http://bokharaei.blog.ir/

****************************************

آدرس کانال تلگرام :

  https://telegram.me/bokharaey

****************************************

  انتشار مطالب با ذکر منبع بلامانع است

********************************************************************************************